uống trà đi có ý nghĩa gì ? Gai thoại thiền sư Triệu Châu

——

Một hôm, thiền sư Triệu Châu hỏi vị tăng mới đến:

– Từng đến đây chưa?

Tăng thưa:

– Đã từng đến.

Sư bảo:

– Uống trà đi!

Sư hỏi vị tăng khác:

– Từng đến đây chưa?

Tăng thưa:

– Chưa từng đến.

Sư cũng bảo:

– Uống trà đi!

Sau, Viện chủ hỏi Sư:

– Vì sao người từng đến bảo uống trà đi, người chưa từng đến cũng bảo uống trà đi?

Sư gọi:

– Viện chủ!

Viện chủ đáp:

– Dạ!

Sư liền bảo:

– Ông cũng uống trà đi!

Lời bàn:

Trước khi bàn về công án uống trà đi của thiền sư Triệu Châu, tôi xin nêu một câu chuyện trà đạo trong quyển Giai Thoại Nhà thiền tập 3.

Châu Quang là đệ tử của thiền sư Nhất Hưu, có tật ngủ gục kinh niên, đến nỗi trong những trường hợp công cộng, Sư thường hay ngà ngà. Vì thế Sư rất khổ não, liền đi hỏi thầy thuốc. Thầy thuốc khuyên Châu Quang nên uống nhiều trà. Châu Quang nghe theo lời chỉ bảo của thầy thuốc, quả thật sau đó không còn ngủ gục nữa. Nhân đây, Sư dần dần thích uống trà. Sư nghĩ rằng khi uống trà cũng phải đủ lễ tiết. Do đó, Sư sáng lập “trà đạo” Sau được tôn làm “Trà Tổ”.

Hoàn thành trà đạo xong, thiền sư Nhất Hưu hỏi:

– Châu Quang! Ông dùng tâm nào để uống trà?

Châu Quang đáp:

– Vì khỏe mạnh mà uống trà.

Do đó, thiền sư Nhất Hưu liền đưa cho Sư công án “Uống trà đi!” của thiền sư Triệu Châu và bảo:

– Có học tăng xin thiền sư Triệu Châu chỉ dạy đại ý Phật pháp. Triệu Châu đáp: “Uống trà đi” Đối với chuyện này, ông hiểu thế nào?

Châu Quang lặng thinh.

Khi ấy, thiền sư Nhất Hưu sai thị giả đem đến một chén trà, ngay lúc Châu Quang bưng chén trà trên tay, thiền sư Nhất Hưu liền hét lớn một tiếng, chén trà trên tay Sư rơi xuống đất, nhưng Châu Quang vẫn không động địa gì cả. Một lát sau, Châu Quang nói lời cảm tạ Thiền sư Nhất Hưu, rồi đứng lên đi ra.

Thiền sư Nhất Hưu gọi lại:

– Châu Quang!

Châu Quang quay đầu thưa:

– Đệ tử đây!

Thiền sư Nhất Hưu hỏi:

– Chén trà đã rơi xuống đất, ông còn có trà uống không?

Châu Quang hai tay làm như bưng chén trà, nói:

– Đệ tử vẫn còn uống trà.

Thiền sư Nhất Hưu chẳng chịu thôi, hỏi tiếp:

– Ông đã chuẩn bị rời đây đi chỗ khác, cớ sao còn nói có trà uống?

Châu Quang vội nói:

– Đệ tử đến bên đó uống trà.

Thiền sư Nhất Hưu lại hỏi:

– Ta vừa hỏi ông tâm đắc của việc uống trà, ông chỉ hiểu được bên này uống, bên kia uống mà hoàn toàn không có tâm đắc. Vô tâm uống trà là thế nào?

Châu Quang trầm tĩnh đáp:

– Trà vô tâm, liễu xanh hoa thắm.

Khi ấy thiền sư Nhất Hưu rất vui, liền ấn khả cho Sư. Châu Quang hoàn thành trà đạo mới.

Trong nhà thiền, các thiền sư thường dùng nghệ thuật trà đạo, Trà không những giúp cho đầu óc sáng suốt mà còn trị được nhiều chứng bệnh, nếu biết uống đúng cách. Tục ngữ miền Bắc có câu:

Bạch nhật nhất ẩm trà

Lương y bất đáo gia.

Nghĩa là, vào mỗi buổi sáng uống một bình trà, thì không cần rước thầy thuốc đến nhà. Châu Quang có tật hay ngủ gục, nhờ uống trà mà vượt qua cơn mê.

Nhưng thật khó hiểu khi nói đến trà Triệu Châu, không biết Ngài bảo người ta uống trà với ngụ ý gì. Ai đến cũng bảo uống trà đi mà không có trà, bình trà để uống. Không có trà làm sao uống? Đó là một vấn đề khiến cho thiền giả chóng mặt với trà Triệu Châu.

Trà Triệu Châu không những nổi danh từ nghìn xưa, cho đến ngày nay người tu thiền vẫn còn nhắc đến. Mỗi lần gặp nhau, theo phép lịch sự mời bạn uống trà đi! Có người ngạc nhiên, trà đâu mà uống? Nếu bạn cứ liếc ngó hai bên tìm bình trà thì bạn chỉ chết khát, chứ không thể uống được trà Triệu Châu.

Vậy, trà Triệu Châu là gì?

– Trà Triệu Châu liễu xanh hoa thắm.

Bạn muốn uống được chung trà này, hãy lắng tâm thức xuống bạn mới thưởng thức được hương vị của trà. Nghĩa là trong tất cả mọi lúc, mọi nơi, bất cứ ở đâu, tâm bạn rỗng rang không phân biệt mà danh từ chuyên môn trong nhà thiền gọi là vô tâm, thì bạn đã uống được trà Triệu Châu rồi đó.

Như vậy, thiền sư Triệu Châu mời mọi người uống trà, dù đến đây hay chưa đến hoặc đã ở lâu rồi, tất cả đều phải vô tâm, Ngài đã thấu rõ tâm can của chúng ta, cái con khỉ ý thức phân biệt quá nhiều chuyện, vì vậy cần phải lắng dịu xuống, đừng để lăng xăng lộn xộn nữa. Đó là cốt tủy của trà Triều Châu.

Mời bạn uống trà đi!

——

Trích: “Giai Thoại Thiền Sư Triệu Châu”

Thích Đạo Tâm

Nhà Xuất Bản Tôn Giáo, 2011

Ảnh: Nguồn internet